Afganistan'da kız öğrenciler gizlice eğitim alıyor

Yerleşim yerlerinin yoğun olduğu bir bölgede, bir apartman dairesinde her gün kız öğrencilerin gidip gizlice eğitim aldığı bu oda, Taliban'a karşı küçük gibi gözükse de çok güçlü bir direniş örneği sergiliyor.

Ergenlik çağındaki yaklaşık 15 kız çocuğu, bir matematik dersinde.

Öğretmen, "Tehditlerin farkındayız ve endişeliyiz ancak kızların eğitimi her türlü riski almaya değer" diyor.

Birkaç eyaletin dışında Afganistan'da kız öğrencilerin ikinci seviye eğitim alması yasaklandı, kız liseleri ve ortaokulları Taliban'ın emriyle kapatıldı.

Ziyaret ettiğimiz bu gizli okulda, gerçek bir sınıfın mavi ve beyaz sıralarla nasıl oluşturulabildiğini görüyor ve çok şaşırıyoruz.

Kadın öğretmen, "Bunu gizlice başarabilmek için çok çabaladık. Ama beni yakalasalar ve dövseler bile buna değer" diye ekliyor.

Mart ayında, Taliban kız öğrencilerin ikinci derece eğitim aldığı okulların yeniden açılmasına izin verecek gibi görünüyordu. Ancak öğrenciler ilk zil için okula vardıktan yaklaşık bir saat sonra, Taliban birden bire kararını değiştirdi ve okulların kapatılacağını açıkladı.

Gittiğimiz bu gizli okuldaki 19 yaşındaki bir öğrenci, ağlayarak o günün acısını hâlâ unutamadıklarını anlatıyor:

"Artık iki ay oldu ama okullar hâlâ açılmadı. Bu beni çok üzüyor."

Burada hüznün yanı sıra direniş havası da var.

15 yaşındaki bir başka öğrenci, Afganistan'daki diğer kız öğrencilere bir mesaj göndermek istiyor:

"Cesur olun. Cesur olursanız sizi kimse durduramaz."

Taliban'ın neyi hedeflediği bilinmiyor

Kız çocukları için ilkokulları açan Taliban'ın ilkokul sonrası kızların eğitimine izin verecek mi, verecekse bu ne zaman olacak bilinmiyor.

Taliban, bu okullar açılmadan önce "İslami iklimi oluşturmak gerektiğini" açıkladı. Okullarda halihazırda kızlar ve erkekler ayrı binalarda okuyor. Taliban'ın neyi hedeflediği tam bilinmiyor.

Ancak bir yandan da bu okulların açılacağına ancak "konunun çok hassas olduğuna" dair Taliban'dan açıklamalar gelmeye devam ediyor.

1990'larda ülkenin kontrolünü ellerinde tutarken Taliban, "güvenlik kaygılarını" gerekçe göstererek tüm ülkede tüm kız çocuklarının eğitim almasını engellemişti.

Ancak bu son yasak, Taliban'ın Eğitim Bakanlığı yetkililerini dahi şaşırttı. Zira yönetimdeki Taliban üyelerinin bazılarının kızları Katar veya Pakistan gibi ülkelerde eğitim alıyor.

Öte yandan geçtiğimiz haftalarda Taliban ile bağlantılı bazı din alimleri kızların eğitim hakkını savunan fetvalar yayınladı.

Şeyh Rahimullah Haqqani, Afganistan sınırına yakın, Pakistan'ın Peşaver kentinde yaşıyor ve Taliban tarafından iyi tanınıyor. Haqqani, Taliban'ın kararlarını eleştirmemek konusunda dikkatli davranıyor. Ancak yaptığı konuşmalarda kızların eğitimine ve bunun önemine dikkat çekiyor.

BBC'ye konuşan Haqqani, "Şeriatta kadınların eğitiminin yasaklanmasına dair hiçbir şey yok. Aksine tüm dini kitaplar kadınların eğitiminin önemli ve zorunlu olduğunu söyler. Örneğin İslam ülkelerinde bir kadın hastalandığında, kadın doktor tarafından tedavi edilmesi daha uygun" diyor.

Benzer fetvalar Afganistan'ın Herat ve Paktia gibi bölgelerinde bulunan din insanları tarafından da ifade ediliyor.

Kızların eğitimi ülkenin muhafazakar kesimlerinde bile destekleniyor. Ancak gösterilen bu desteğin işe yarayıp yaramayacağı bilinmiyor.

Taliban yönetimi durumu incelemek için özel bir komite oluşturdu. Ancak BBC'ye konuşan Taliban'a yakın kaynaklar, asıl muhalefetin yönetimin üst makamlarındaki yetkililer değil, Molla Haybatullah'ın yönetimde olduğu, ülkenin güneyindeki Kandahar bölgesinde olduğunu söylüyor.

Taliban'ın kadınlara yönelik tutumu değişiyor

Geçen yıl Ağustos ayında yönetimi ele geçiren Taliban'ın kadınlara yönelik tutumları daha esnek ve rahattı. Ancak son zamanlarda bu değişmeye başladı ve kadınlara karşı çeşitli kısıtlamalar getirildi. Bugünlerde kadınların peçe takması zorunlu ve evde kalmaları tavsiye ediliyor.

Öte yandan Taliban'ın düşünce farklılıklarına karşı toleransı da azalıyor.

Yakın zamanda sosyal medyada popüler olan bir Taliban üyesi, kızların okul yasağı ve hükümet yetkililerin sakal uzatma zorunluluğu gibi konuları eleştirdiğinde Taliban istihbaratı tarafından sorguya alındı ve daha sonra paylaşımlarını sildi ve özür diledi.

'Eğitim bizi bu karanlıktan kurtarabilir'

Afganistan yönetimine yaptırım uygulayan Batılı yetkililer, Taliban'ın kadın hakları konusunda ilerleme kat etmesi gerektiğini vurguluyor.

Afganistan'da kadın hakları savunucuları ise şu anda okula gidemeyen kızların eğitimlerinde geri kalmaması için mücadele ediyor.

Ziyaret ettiğimiz gizli okulda günde bir veya iki saatlik dersler yapılıyor ve genellikle matematik, biyoloji, kimya ve fizik konularına odaklanılıyor.

Okulda görevli olan öğretmen, sınıfta yeterli kapasite olmadığını ve bu yüzden katılmak isteyen birçok kızın katılamadığını belirtiyor.

Elinden gelen her şeyi yaptığını söyleyen öğretmen aynı zamanda bazı kızların korktukları için katılmadığına dikkat çekiyor.

BBC'ye konuşan öğretmen, "Eğitimli bir kadın olarak bu benim görevim. Eğitim bizi bu karanlıktan kurtarabilir" diyor.